Ħlejjaq ċkejknin li jħallu impatt kbir

---

Qatt waqaft taħseb dwar il-ħlejjaq ċkejknin li jitkaxkru, itiru, u jitbaqbqu madwarna? Għalkemm huma kreaturi żgħar u għandhom dehra kemxejn stramba, insetti bħall-ħanfus għandhom rwol importanti immens u, bis-saħħa tagħhom, id-dinja ta’ madwarna tibqa’ għaddejja bla xkiel. Mela ejja nidħlu fid-dinja inkredibbli tagħhom!

Kont taf li l-ħniefes jifformaw kważi 36% tal-ispeċi kollha tal-insetti magħrufa u 24% tal-ispeċi kollha tal-annimali? Il-ħanfusa tista’ titqies bħala s-SuperStar tad-dinja tal-insetti! Dawn il-ħlejjaq ċkejknin li jvarjaw fl-għamla tagħhom, fil-lewn u fil-forma, tista’ ssibhom f’kull kontinent – apparti fl-Antartika. Minbarra li titgħaxxaq tħares lejn dawn il-kreaturi ċkejknin, interessanti wkoll li tifhem ir-rwol tant importanti tagħhom.

Ejja nieħdu l-ħanfusa tad-demel (Dung Beetle/ Scarabaeus viettei), pereżempju. Għalkemm m’għandhiex l-isbaħ xogħol, din l-ispeċi ta’ ħanfusa hija l-aktar kreatura b’saħħitha fid-dinja meta mqabbla ma’ kreaturi oħrajn tad-daqs tagħha. Immaġina ħanfusa timbotta u tirrombla xi ħaġa li hija ħafna itqal minnha – issa immaġina lilek innifsek tiġbed trakk kollu waħdek! Waqt li ċċaqlaq id-demel ta’ madwarha, din l-ispeċi ta’ ħanfusa tgħin tnaddaf l-iskart u tiffertilizza l-ħamrija li tgħin lill-pjanti jikbru.

Il-ħanfusa, flimkien ma’ insetti oħrajn, għandha rwol ewlieni fl-ekosistema. Insetti bħan-naħal, id-dubbien, il-friefet, il-baħrijiet u xi speċi ta’ ħanfus, jgħinu fid-dakkir tal-fjuri u l-frott. Kont taf li kieku ma kienx għax-xogħol siewi li jwettqu l-insetti, kien ikollna ħafna inqas pjanti, fjuri, frott u ikel? L-insetti jifformaw parti importanti ferm mill-katina tal-ikel, għall-għasafar, rettili, u annimali oħra. Pereżempju, in-nannakola tiekol insetti li jattakkaw il-pjanti, u sservi bħala pestiċida tan-natura! 

Bħalissa l-Esplora, qed naħdmu fuq show tax-xjenza ġdid li se jiffoka fuq l-impatt li għandha l-bidla fil-klima fuq l-ekosistema u fuq l-insetti. Waqt dan is-show se tkun tista’ tiskopri kif dawn l-insetti ħabrieka jikkontribwixxu lejn il-bijodiversità, jiġifieri l-varjetà ta’ forom ta’ ħajja li jeżistu fid-dinja, u għaliex għandna nipproteġu l-abitati tagħhom. 

Dan ix-show ġdid tax-xjenza se jibda jittella’ fis-sena skolastika li jmiss. Biex tikseb aktar informazzjoni dwar dan ix-show żur is-sit elettroniku tagħna www.esplora.org.mt

Meta tara ħanfusa aħseb ftit dwar l-impatt kbir li kreatura daqshekk ċkejkna għandha fuq id-dinja tagħna! Oqgħod attent li ma tmurx tirfisha bi żball għax in-nuqqas tagħha se jinħ