Raniero Borg jaf qiegħ il-baħar iżjed mit-toroq ta’ Malta

---

Il-vjaġġ tiegħu biex jilħaq bugħaddas beda minn kors tal-għads li gradwa fih iżda kienet il-fużjoni ta’ din il-passjoni mat-teknoloġija li tassew wasslitu jżanżan id-delizzju.

Għal Raniero, l-iskoperta tal-GoPro kienet rivoluzzjonarja. Din il-kamera ċkejkna fetħet il-bieb għall-possibbiltà li individwi jirrekordjaw filmati f’ambjenti estremi fosthom taħt l-ibħra. “Min ivvinta din il-kamera kien bravu immens,” irrimarka Raniero, filwaqt li rrikonoxxa l-irwol ċentrali li kellha t-teknoloġija fl-avventuri tiegħu taħt l-ilma. Madankollu, hekk kif approfondixxa l-misteri tal-baħar, 

Raniero ma setax jinjora ż-żieda allarmanti tat-tniġġis tal-plastik li qed jifga l-ekosistemi tal-baħar. Determinat li jagħmel differenza, ħalef li juża d-delizzju tal-għads mhux biss għall-esplorazzjoni, iżda wkoll għall-konservazzjoni.

Ġurnata tipika għal Raniero tibda bi ppjanar metikoluż u verifika tat-temp, rutina familjari għad-dilettanti ta’ kwalunkwe passatemp. Staqsejtu kemm it-temp jaffetwalu r-rutina, b’Raniero jispjega li għal grazzja t’Alla pajjiżna għandu tendenza li jkollu temp ideali, minkejja li xi drabi tiġi dik il-ġurnata b’riħ qawwi. Raniero spjega li jdur madwarha billi jżur ix-xtut ta’ madwar il-gżejjer Maltin: “Malta almenu tajba mhux bħall-Awstralja li hija enormi, Malta żgħira, hekk ir-riħ jiġi minn naħa, tmur max-xatt li jilqa’ r-riħ,” temm jgħid Raniero.

Huwa qal li tipikament jippjana ma’ ħabib ir-rotta tal-għadsa, kemm jista’ jkun f’postijiet differenti. L-apparat jikkonsisti f’wet suit, ċilindru jew tnejn, arloġġ, kompjuter li jikkalkula l-fond u r-rata ideali tal-għadsa. 

Iżda għalfejn hemm il-bżonn ta’ kompjuter biex jikkalkula l-għadsa? Raniero spjega li l-għaddasa jitilgħu u jinżlu bil-mod biex jevitaw il-mard tad-dekompressjoni, magħruf ukoll bħala “the bends”. Din il-kundizzjoni sseħħ meta n-nitroġenu assorbit fid-demm bi pressjoni għolja jifforma bżieżaq hekk kif l-għaddas jitla’ malajr u jikkawża wġigħ u problemi serji ta’ saħħa. Axxendenti gradwali jippermetti lill-ġisem jirrilaxxa n-nitroġenu b’mod sikur, u jimminimizza r-riskju ta’ mard ta’ dekompressjoni. 

Raniero semma li riċentement, flimkien ma’ sħabu, xtara apparat ġdid li mistenni jtejjiblu l-esperjenza. Dan l-apparat jgħidulu underwater scooter; mutur b’turbina li żżomm miegħu biex jimbuttak b’veloċità (bħal scooter). Raniero spjega li dan l-apparat huwa kisba importanti minħabba l-fatt li ħafna min-nifs f’għadsa jintuża fil-qdif, iżda grazzi għal dan l-apparat, il-ħin biex tasal bejn post u ieħor jonqos filwaqt li tiġi ppreservata aħjar l-arja taċ-ċilindru. “Kelli minnhom qabel, imma dan li xtrajt Ferrari kkumparat ma’ dak li għandi preżentement li qisu mini minor”. Huwa kompla jgħid li tipikament jinżel bejn 60-65 metru taħt l-ilma.

“Kieku nista’ mmur kuljum imma bħal dejjem niġġieled kontra l-ħin. Jien għadni naħdem ukoll minkejja l-età ta’ 65,” qal Raniero.

Imma għaliex Raniero jippersisti f’dan l-insegwiment impenjattiv, speċjalment fl-età ta’ 65 sena? It-tweġiba tiegħu hija sempliċi iżda profonda: kull għadsa hija opportunità biex tħalli l-baħar aktar nadif milli ssibu. Fil-fatt Raniero darba minnhom waħdu tella’ mal-2,000 tajer tal-karozzi mill-baħar, kif ukoll 10 karozzi fiċ-Ċirkewwa. 

Pjuttost waħda mill-ikbar kisbiet ta’ Raniero kienet meta ssalvagwardja “Is-Sikka l-Bajda”; sikka kbira mimlija għerien żgħar u xquq, b’għoli ta’ madwar 10 metri f’xi postijiet u mdawra bi rdum li jista’ jinżel mas-70 metru. Xi żoni ramlija huma parzjalment miksija bil-ħaxix tal-baħar, filwaqt li oħrajn huma vojta u bilkemm esplorati. 

Raniero spjega li frekwentement il-bastimenti jankraw mas-sikka, iżda darba fost l-oħrajn, b’mod irresponsabbli, bastiment ankra mas-sikka bil-konsegwenza li ċarrat u qala’ l-blat minn postu.

“Darba kien hemm erba’ vapuri ssekwestrati. Kienu ilhom xahar. Indunajt li qed jagħmlu ħsara. Inżilt waħdi mal-ankra, għandi filmat ukoll, u tara l-blat imkisser, u mbagħad irnexxieli kont parti minn laqgħa fuq din l-affari u ħadu azzjoni. Kulma kellhom jagħmlu huwa li jimxu ftit metri ’l bogħod fejn hemm iż-żrar”.

Madankollu, fost l-isfidi, hemm mumenti taʼ ferħ. Huwa qal li waqt li jkun qed isuq b’veloċità bid-dgħajsa, spiss jiġu d-dniefel jaqdfu miegħu. “Trid tkun għaddej bil-veloċità, malli taqta’ l-gass jaħarbu jiġru, imma sakemm tkun qed issuq tarahom jaqbżu u jilagħbu”.

Wieħed mill-aktar proġetti għeżież ta’ Raniero huwa l-“Kristu tal-Baħħara”. Din hi statwa li tissimbolizza l-protezzjoni u l-gwida għall-baħħara. Maħsuba bħala ġieħ għaż-żjara tal-Papa Ġwanni Pawlu II f’Malta, din l-istatwa sservi ta’ xempju għall-għaddasa, b’dirgħajha mifruxa tilqa’ lil kull min jidħol fil-fond.

Finalment Raniero semmieli l-Kristu tal-Baħħara, statwa twila tliet metri, li turi lil Ġesù Kristu jifrex dirgħajh, jipproteġi lill-baħħara. Il-“Kristu tal-Baħħara” kienet l-idea ta’ Raniero li ssuġġerixxa l-proġett bħala mod biex titfakkar l-ewwel żjara tal-Papa Ġwanni Pawlu II f’Malta fl-1990. Din kienet iddisinjata u magħmula mill-iskultur Malti ta’ talent Alfred Camilleri Cauchi li rnexxielu jagħmel l-istatwa f’inqas minn ħames xhur. 

“Il-pjan kien li l-Papa jberikha u jitlaq, imma l-Papa ma riedx jitlaq, għamel xi nofs siegħa! Illum il-ġurnata hija mniżżla bħala dive site imma ċċaqalqet għall-Qawra għax fejn l-istatwi tqiegħdu l-fish farms”.